Εθνική Αντίσταση αποκαλείται η αντίσταση που πρόβαλλαν οι Έλληνες κατά τη διάρκεια της Κατοχής εναντίον των κατακτητών, μέσω των αντάρτικων οργανώσεων είτε στα βουνά, είτε στις πόλεις για την απελευθέρωση της χώρας. Η αντίσταση ξεκίνησε σχεδόν αμέσως μετά την πτώση και την συνθηκολόγηση της Ελλάδας, τον Απρίλιο του 1941. Αρχικά υπήρξε προϊόν αυθόρμητων ενεργειών μεμονωμένων πολιτών ή μικρών ομάδων πολιτών, αλλά σταδιακά απέκτησε οργανωμένη μορφή με την ίδρυση αντιστασιακών οργανώσεων. Από τα μέσα του 1942 εξελίχθηκε σε ένοπλο αγώνα στην ύπαιθρο. Ήδη από τα μέσα του 1943 οι ανταρτικές ομάδες είχαν προκαλέσει σοβαρά πλήγματα στους κατακτητές και είχαν κατορθώσει να απελευθερώσουν τμήμα της ορεινής ενδοχώρας.
Η Εθνική Αντίσταση στην Κρήτη και στα νησιά
Γερμανοί αλεξιπτωτιστές και αεροπλάνα πάνω από την Κρήτη, Μάιος 1941.
Η αντίσταση στην Κρήτη ξεκίνησε παράλληλα με τη γερμανική εισβολή στο νησί, στα τέλη Μαΐου του 1941, όταν ο τοπικός πληθυσμός ξεσηκώθηκε αυθόρμητα κατά των εισβολέων. Μετά την ολοκλήρωση της κατάληψης του νησιού από τους Γερμανούς η αντίσταση άρχισε να οργανώνεται με την ίδρυση αντιστασιακών οργανώσεων. Κάποιες από αυτές ήταν η Ανωτάτη Επιτροπή Αγώνος Κρήτης (ΑΕΑΚ) που αποτέλεσε προπομπό της Εθνικής Οργάνωσης Κρήτης (ΕΟΚ), το Παγκρήτιο Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΠΑΜ, μνημονεύεται επίσης και ως Πατριωτικό Μέτωπο Κρήτης) που υπήρξε προπομπός του ΕΑΜ στην Κρήτη, η Κρητική Εθνική Επαναστατική Επιτροπή (ΚΕΕΕ), η Εθνική Απελευθερωτική Οργάνωση (ΕΑΟ) και άλλες.
Οι αντιστασιακές οργανώσεις σε συνεργασία με βρετανούς πράκτορες της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής στην Κρήτη πραγματοποίησαν πολλές επιθέσεις δολιοφθοράς εναντίον γερμανικών στόχων. Στις 7 Ιουνίου 1942 πραγματοποίησαν σαμποτάζ στο αεροδρόμιο του Καστελίου που αποτελούσε βάση γερμανικών αεροσκαφών. Η επιχείρηση καταγράφηκε ως το πρώτο σαμποτάζ που επιχειρήθηκε από συμμαχικές δυνάμεις εναντίον εχθρικών στόχων σε ολόκληρη την κατεχόμενη τότε Ευρώπη. Για δεύτερη φορά πραγματοποιήθηκε απόπειρα κατά του αεροδρομίου Καστελίου στις 4-5 Ιουλίου 1943 η οποία είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή του αεροδρομίου και πολλών γερμανικών αεροπλάνων. Η επιχείρηση σχεδιάστηκε από Άγγλους πράκτορες και έλαβε την ονομασία Επιχείρηση Άλμπουμεν..Στις 12 Σεπτεμβρίου 1943, αντάρτικο σώμα προσέβαλε γερμανική στρατιωτική δύναμη κοντά στο χωριό Κάτω Σύμη. Οι Γερμανοί είχαν μεγάλες απώλειες από τη μάχη, που υπολογίζονται σε 70 νεκρούς και πάνω από 40 τραυματίες.Μία από τις θεαματικότερες επιχειρήσεις των Ελλήνων ανταρτών, σε συνεργασία με Άγγλους, ήταν η απαγωγή του στρατηγού Κράιπε, στις 27 Απριλίου 1944. Τον Αύγουστο του 1944 πραγματοποιήθηκε το σαμποτάζ της Δαμάστας, με το οποίο καταστράφηκε γερμανική αυτοκινητοπομπή που συνόδευε το τεθωρακισμένο όχημα μεταφοράς της αλληλογραφίας.
Το σημαντικότερο κίνημα αντίστασης στα νησιά αναπτύχθηκε στη Σάμο, όπου το ΕΑΜ είχε ισχυρή παρουσία. Η αντίσταση στη Σάμο ευνοήθηκε από την γειτνίαση του νησιού με τις ακτές της Τουρκίας, μέσω των οποίων οι αντάρτες μπορούσαν να έρθουν σε επαφή με Άγγλους πράκτορες που ήταν εγκατεστημένοι στα γειτονικά παράλια. Οι αντάρτες της Σάμου ανέλαβαν πολλές επιχειρήσεις εναντίον των Ιταλών. Οι απόπειρες των τελευταίων να τους αντιμετωπίσουν υπήρξαν αποτυχημένες. Μετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας, τον Σεπτέμβριο του 1943 και την αποχώρηση των Ιταλών η Σάμος βρέθηκε ελεύθερη. Στο νησί σχηματίστηκε προσωρινή κυβέρνηση του ΕΑΜ επικεφαλής της οποίας τέθηκε ο μητροπολίτης Ειρηναίος ο οποίος είχε υποστηρίξει το αντάρτικο στο νησί. Η κατάσταση αυτή διατηρήθηκε μόνο για δύο μήνες καθώς τον Νοέμβριο του 1943 οι Γερμανοί πραγματοποίησαν επίθεση στο νησί, η οποία συνοδεύτηκε από σφοδρό βομβαρδισμό. Μέρος των ανταρτών κατέφυγε στην Τουρκία αλλά τμήμα τους παρέμεινε στα βουνά της Σάμου, συνεχίζοντας τον αγώνα.
Διαβάστε περισσότερα εδώ
