Για να μπορέσει να φτάσει ο ειδικός σε ασφαλή διάγνωση, έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει μια σειρά από μέσα, όπως :
1.Η συνέντευξη με τον ίδιον τον ενδιαφερόμενο ή και την οικογένεια του.
Οι παρατηρήσεις που κάνουν τα κοντινά πρόσωπα του ατόμου ονομάζονται «συμπληρωματικές πληροφορίες» και αφορούν συνήθως πράγματα που ο ίδιος ο ειδικός δεν θα μπορούσε να παρατηρήσει, π.χ. ότι το άτομο δεν καθαρίζει πια το δωμάτιο του.
Στη συνέντευξη ο ειδικός θα διερευνήσει τα παρακάτω:
- Πηγή παραπομπής
- Αίτημα
- Κύρια ενοχλήματα και προβλήματα
- Ιστορικό παρόντων προβλημάτων
- Αναπτυξιακό (προηγούμενο) ιστορικό
- Οικογενειακό ψυχιατρικό ιστορικό
- Ιατρικό ιστορικό
- Ιστορικό χρήσης ουσιών και αλκοόλ
- Εξέταση ψυχικών λειτουργιών (εμφάνιση και συμπεριφορά, ομιλία, συγκινησιακή κατάσταση, σκέψη, αντίληψη, αισθητηριακή κατάσταση και γνωστικές λειτουργίες)
2.Ψυχολογικές δοκιμασίες ή ερωτηματολόγια.
Υπάρχουν διάφορες δοκιμασίες που χρησιμοποιούνται ανάλογα με την περίπτωση και την εκπαίδευση του ειδικού, όπως:
- Προβολικά τεστ προσωπικότητας τεστ (Rorschach, TAT)
- Τεστ προσωπικοότητας όπως το Μ.Μ.P.I
- Δομημένες συνεντεύξεις
- Ψυχιατρικές κλίμακες (Hamilton Rating Scale for Depression, Κλίμακα Montgomery-Asberg κ.ά.)
- Ερωτηματολόγια αυτοαξιολόγησης (π.χ. Beck Depression Inventory, Zung Depression Scale, Geriatric Depression Scale).
3.Εργαστηριακές εξετάσεις
Ενδέχεται να ζητηθούν κάποιες για τον αποκλεισμό της πιθανότητας ύπαρξης των συμπτωμάτων λόγω μιας γενικής ιατρικής κατάστασης, όπως π.χ. υποθυρεοειδισμός.
Ποια είναι τα συμπτώματα – κριτήρια για την διάγνωση της κατάθλιψης;
Το βασικό διαγνωστικό κριτήριο για την κατάθλιψη είναι η ύπαρξη ενός ή περισσοτέρων Μείζονος Καταθλιπτικού Επεισοδίου.
Μείζον Καταθλιπτικό Επεισόδιο υφίσταται όταν υπάρχουν τουλάχιστον 5 από τα παρακάτω συμπτώματα (εκ των οποίων οπωσδήποτε το 1 ή το 2):
- Καταθλιπτική διάθεση κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα.
- Έντονη μείωση ή απώλεια του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης σε όλες ή σχεδόν όλες τις δραστηριότητες, που προσέφεραν ευχαρίστηση στο παρελθόν, κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα.
- Σημαντική απώλεια βάρους χωρίς δίαιτα ή αύξηση του βάρους, περισσότερο από 5% σε ένα μήνα, ή μείωση ή αύξηση της όρεξης σχεδόν κάθε μέρα.
- Αϋπνία ή υπερυπνία σχεδόν κάθε μέρα.
- Ψυχοκινητική διέγερση/ανησυχία ή επιβράδυνση σχεδόν κάθε μέρα, που την παρατηρούν οι άλλοι, όχι απλά υποκειμενικά αισθήματα διέγερσης ή επιβράδυνσης.
- Κόπωση ή απώλεια ενεργητικότητας σχεδόν κάθε μέρα.
- Αισθήματα – ιδέες αναξιότητας ή υπερβολικής ενοχής.
- Μειωμένη ικανότητα του ατόμου να σκεφτεί (βραδύτητα στη σκέψη) ή να συγκεντρωθεί (δυσκολία συγκέντρωσης) ή να πάρει αποφάσεις (αναποφασιστικότητα) σχεδόν κάθε μέρα.
- Υποτροπιάζουσες (επαναλαμβανόμενες) σκέψεις θανάτου ή υποτροπιάζον αυτοκτονικός ιδεασμός χωρίς σχέδιο ή απόπειρα αυτοκτονίας ή συγκεκριμένο σχέδιο αυτοκτονίας.
Για να οριστικοποιηθεί η διάγνωση πρέπει τα συμπτώματα να είναι παρόντα συνεχώς για δεκαπέντε τουλάχιστον μέρες, να αντιπροσωπεύουν μια αλλαγή στην προηγούμενη λειτουργικότητα, να προκαλούν κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.
Επιπρόσθετα, θα πρέπει να μην αποτελούν αντίδραση πένθους σε μια απώλεια αγαπημένου προσώπου (εκτός και αν επιμένουν περισσότερο από δύο μήνες). Τέλος, θα πρέπει να αποκλεισθούν σωματικές νόσοι (π.χ. υποθυρεοειδισμός) ή η επίδραση κάποιων ουσιών ή φαρμάκων (π.χ. ουσία κατάχρησης, αντιυπερτασικά), που ενδέχεται να προκαλούν συμπτώματα κατάθλιψης.
Με ποιους όρους μπορεί να χαρακτηριστεί/ προσδιοριστεί η κατάθλιψη;
Ήπια: Τα συμπτώματα δεν είναι περισσότερα από τα μίνιμουμ που απαιτούνται και η έκπτωση της λειτουργικότητας είναι ελάχιστη.
Μέτρια: Συμπτώματα και λειτουργική έκπτωση ανάμεσα στην ήπια και τη σοβαρή κατάθλιψη.
Σοβαρή: Αρκετά περισσότερα συμπτώματα από αυτά που απαιτούνται για τη διάγνωση και έντονη έκπτωση της λειτουργικότητας.
Η κατάθλιψη είναι μία ασθένεια του σώματος και του ψυχισμού. Τα περισσότερα άτομα εμφανίζουν τόσο σωματικά όσο και ψυχικά συμπτώματα. Η ακριβής φύση των συμπτωμάτων, καθώς και τα συμπτώματα που κυριαρχούν, διαφέρουν από περίπτωση σε περίπτωση. Παρακάτω γίνεται μια προσπάθεια ομαδοποίησης των πολυάριθμων συμπτωμάτων και σημείων της κατάθλιψης.
Η κακή διάθεση στην κατάθλιψη είναι πολύ πιο έντονη και διαρκής σε σχέση με εκείνη που αισθάνεται κανείς όταν απογοητεύεται ή απλώς λόγω των καθημερινών προβλημάτων. Είναι ένα επίμονο αίσθημα λύπης που συχνά περιγράφεται σαν απελπισία και συνοδεύεται από το αίσθημα της αγωνίας. Η καταθλιπτική διάθεση κυριαρχεί στη ζωή του ατόμου και μπορεί να συνοδεύεται από συχνότερα ή πιο εύκολα κλάματα (σε ασήμαντες αναστατώσεις). Μπορεί να νιώθετε ότι τίποτα δεν πάει καλά στη ζωή σας και να τα βλέπετε όλα μαύρα. Η διαβεβαίωση των άλλων ότι τα πράγματα θα καλυτερέψουν δεν βοηθάει καθόλου.
Στη μέτρια ή την σοβαρή κατάθλιψη, η κακή διάθεση είναι συχνά χειρότερη το πρωί και βελτιώνεται ελαφρά στην διάρκεια της ημέρας, χωρίς όμως να φεύγει τελείως. Σε ορισμένες περιπτώσεις ήπιας κατάθλιψης, η κακή διάθεση μπορεί να είναι χειρότερη το βράδυ.
Είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί ότι δεν έχουν κακή διάθεση όλοι όσοι πάσχουν από κατάθλιψη. Σε αυτή την περίπτωση, είναι σημαντικό να διερευνηθεί αν υπάρχει ανηδονία (βλ. παρακάτω) ή έλλειψη ενδιαφέροντος.
Κείμενο της Αγγελικής Μενεδιάτου
Ψυχολόγος, Μ.Α. Κλινικής Ψυχολογίας, Ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος του Ελληνικής Εταιρείας Διαταραχών Διάθεσης ΜΑΖΙ.
Πηγή εδώ
