Σαρηγιάννης: Επιβράδυνση της πτωτικής πορείας τις επόμενες 5 ημέρες – “Καμπανάκι” για Θεσσαλονίκη

Ο καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής του ΑΠΘ Δημοσθένης Σαρηγιάννης και η ομάδα του αποκωδικοποιούν καθημερινά την ημερήσια επιδημιολογική έκθεση του ΕΟΔΥ, παραθέτοντας τις εκτιμήσεις τους για την πορεία της πανδημίας του κορονοϊού στη χώρα.

Από χθες έχουμε ελαφρά αύξηση του πραγματικού αριθμού αναπαραγωγής με βάση τον αριθμό κρουσμάτων. Πρόκειται για επιβράδυνση της πτωτικής πορείας, η οποία αναμένεται να αρχίσει να ανατρέπεται στις επόμενες 5 ημέρες.

Η Θεσσαλονίκη πηγαίνει χειρότερα από την Αττική και αυτό θα συνεχιστεί και στο άμεσο μέλλον.

Ακολουθεί η ποσοτική ανάλυση της δυναμικής της πανδημίας COVID-19 στην Ελλάδα που δημοσιεύει το enikos.gr

Σύμφωνα με τα σημερινά στοιχεία του ΕΟΔΥ, ο σημερινός αριθμός κρουσμάτων ανέρχεται στα 1608 νέα κρούσματα με τον αντίστοιχο κυλιόμενο μέσο όρο 7 ημερών να διαμορφώνεται στα 2062. Οι προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE (που λαμβάνουν υπόψη την διασπορά όλων των μεταλλαγμένων στελεχών του SARS-CoV-2) είναι 1863 (ημερήσια νέα κρούσματα) και 2092 (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) αντίστοιχα. Ο αριθμός των τεστ που πραγματοποιήθηκαν σήμερα ήταν 78169 σε συνδυασμό με τον αριθμό των κρουσμάτων, ο δείκτης θετικότητας διαμορφώθηκε σήμερα στο 2,1%.

Η πραγματοποίηση αριθμού τεστ σε επίπεδα άνω των 50.000 την ημέρα, συντελεί στο να εξάγουμε πιο ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την πορεία της πανδημίας, αλλά και να εντοπίζονται περισσότεροι ασυμπτωματικοί και προσυμπτωματικοί, συντελώντας στην ανάσχεση πιθανής έξαρσης που θα μπορούσε να συμβεί λόγω της εμφάνισης ολοένα και ταχύτερα μεταδιδόμενων στελεχών, σε συνδυασμό με τα υπάρχοντα ανοίγματα και τις τουριστικές ροές. Σημαντικοί σύμμαχοι σε αυτή την προσπάθεια αύξησης του αριθμού των τεστ ανίχνευσης του SARS-CoV-2 αποτελούν εκτός από τα rapid test και τα self test, για να καταπολεμηθεί η δυναμική αύξησης της διασποράς στις περιοχές όπου μια τέτοια αύξηση διαφαίνεται από τα μέχρι τώρα δεδομένα και την υπολογιστική πλατφόρμα CORE, αλλά και για να συνεχιστεί η πολύ καλή πορεία στο σύνολο της χώρας.

Ο αριθμός ημερήσιων θανάτων (51) που καταγράφηκε σήμερα είναι αυξημένος σε σχέση με χθες (28). Όπως είχαμε προβλέψει ο κυλιόμενος εβδομαδιαίος μέσος όρος που σήμερα είναι 38,3 ακολουθεί πλέον την άνοδο του αριθμού των ασθενών σε κρίσιμη κατάσταση.

Όσον αφορά στους ασθενείς σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ), σήμερα ο αριθμός είναι ελαφρώς αυξημένος σε σχέση με χθες (379 από 378), αλλά πλέον έχει ξεκινήσει η πτωτική πορεία την χρονική στιγμή που αναμέναμε, η οποία και θα διατηρηθεί μέχρι να αρχίσει ξανά η άνοδος των κρουσμάτων τις επόμενες εβδομάδες. Η καμπύλη εξέλιξης του αριθμού των ασθενών που νοσηλεύονται σε κλίνες ΜΕΘ με βάση τις προσομοιώσεις της πλατφόρμας CORE, όπως αυτή παρουσιάζεται στο Σχήμα 1, των ασθενών που νοσηλεύονται σε απλές κλίνες στο Σχήμα 2 (όπου διαφαίνεται πλέον η αναμενόμενη αύξηση στις νοσηλείες), ενώ μια εκτίμηση για την πορεία των θανάτων ανά ημέρα παρουσιάζεται στο Σχήμα 3.

Σχήμα 1. Αριθμός κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (ΜΕΘ) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE.

Σχήμα 2. Αριθμός κρουσμάτων σε σοβαρή κατάσταση (νοσηλευόμενοι σε απλές κλίνες) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE.

Σχήμα 3. Αριθμός θανάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE.

Η πορεία της μέσης εβδομαδιαίας τιμής των κρουσμάτων, καθώς και του κυλιόμενου μέσου όρου 7 ημερών του αριθμού των κρουσμάτων ανά 100.000 πληθυσμού, όπως έχουν καταγραφεί από τον ΕΟΔΥ και η αναμενόμενη πορεία τους όπως προδιαγράφεται από την υπολογιστική πλατφόρμα CORE για την Ελληνική επικράτεια μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου, αποτυπώνονται στο Σχήμα 4. Αυτή η προβλεπόμενη πορεία, που αφορά τα κρούσματα, τους νοσηλευόμενους σε απλές κλίνες, όσο και σε ΜΕΘ, καθώς επίσης και τους θανάτους, βασίζεται στις ακόλουθες παραδοχές:

• 75.000 self-test πραγματοποιούνται ημερησίως κατά μέσο όρο πλέον (σε σχέση με περίπου 600.000 που πραγματοποιούνταν τις πρώτες εβδομάδες εφαρμογής του μέτρου), και οι φορείς που εντοπίζονται θετικοί και θα επιβεβαιώνονται και με τεστ του ΕΟΔΥ, θα εισέρχονται σε καραντίνα 14 ημερών και θα ακολουθεί ιχνηλάτηση των επαφών τους. Σε αυτή τη βάση πιστεύουμε να γίνεται κατανοητή η σημασία του μέτρου, αφού συντελεί αποφασιστικά στη διακοπή αλυσίδων μετάδοσης από ασυμπτωματικούς και προσυμπτωματικούς που χωρίς να έχουν αντιληφθεί ότι είναι φορείς, θα μετέδιδαν τον ιό.
• Τα ανοίγματα δραστηριοτήτων που έχουν ξεκινήσει από τις 5 Απριλίου, θα πραγματοποιούνται με τους προγραμματισμένους όρους προφύλαξης και ταυτόχρονα δε θα παρατηρηθούν εικόνες αδικαιολόγητης συρροής, όπως και παρατηρήθηκε τις προηγούμενες μέρες σε συγκεκριμένους χώρους εστίασης. Χρειάζεται λοιπόν προσοχή, υπευθυνότητα και σύνεση ώστε να τηρηθούν οι παραπάνω όροι. Εάν συνεχίσει η τήρηση των μέτρων, τότε η πορεία αποκλιμάκωσης δε θα αναστραφεί.
• Θεωρήσαμε ότι από τις αρχές Αυγούστου, θα έχουμε αύξηση των επαφών λόγω της μαζικής εξόδου των διακοπών, με τρόπο παραπλήσιο με αυτόν που παρατηρήθηκε το καλοκαίρι του 2020.
• Ο ρυθμός εμβολιασμών θα συνεχιστεί με το ρυθμό που πραγματοποιείται τώρα, δηλαδή περίπου 25.000 ημερησίως.

Η πτωτική πορεία που εμφανίζεται τις τελευταίες ημέρες οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον καύσωνα που χαρακτήρισε τον καιρό σε σχεδόν όλη τη χώρα πριν από 2-3 εβδομάδες και στον μεγάλο αριθμό τεστ που γίνονται ημερησίως από τον ΕΟΔΥ. Οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες και η ιδιαίτερα έντονη ηλιοφάνεια βοήθησαν στην σταθεροποίηση της πορείας της πανδημίας, αλλά όχι και σε αποκλιμάκωση, καθώς ο βαθμός εμβολιασμού δεν είναι ακόμη αρκετά υψηλός και τα μέτρα ατομικής προστασίας εφαρμόζονται με μεγάλη χαλαρότητα. Για τους παραπάνω λόγους είναι ανησυχητική η πορεία της πανδημίας από την τρίτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου και έπειτα, όταν και οι παραθεριστές θα γυρίσουν στα αστικά κέντρα και θα ανοίξουν τα σχολεία με αποτέλεσμα την έντονη ανάμιξη του πληθυσμού και την αύξηση της πιθανότητας ενεργών επαφών ανάμεσα σε φορείς του ιού και σε άτομα χωρίς ανοσία.

Με δεδομένη την αβεβαιότητα που αφορά κυρίως τις τρεις πρώτες παραδοχές (και ιδίως την τρίτη), οι προβλέψεις μας θα επαναεπικαιροποιούνται εάν παρατηρήσουμε αποκλίσεις που δε θα επιβεβαιώνουν την αναμενόμενη πορεία. Χρειάζεται προσοχή στην πορεία της διασποράς του SARS-CoV-2 στις επόμενες εβδομάδες, με δεδομένη την αύξηση της ποσόστωσης του στελέχους Β.1.1.318, το οποίο φαίνεται να έχει αυξημένη μεταδοτικότητα σε σχέση με το Β.1.1.7. Ας σημειωθεί ότι το στέλεχος Β.1.1.7 ήταν ήδη πιο μεταδοτικό κατά περίπου 30% σε σχέση με το αρχικό στέλεχος (wild type), ενώ το στέλεχος Β.1.167 (στέλεχος Δ) και το οποίο πλέον έχει έρθει και στην Ελλάδα, έχει αυξημένη μεταδοτικότητα από το υπάρχον στέλεχος κατά 70%.

Σχήμα 4. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ελληνική επικράτεια

Στις επιμέρους περιοχές με υψηλό υγειονομικό κίνδυνο, σήμερα παρατηρείται αύξηση κρουσμάτων στη Θεσσαλονίκη με 228 κρούσματα (177 κρούσματα χθες) όπως και στην Αττική με 308 κρούσματα (199 κρούσματα χθες). Η Αττική πλέον αντιπροσωπεύει περίπου το 19% των κρουσμάτων, και εμφανίζει σχεδόν 35% περισσότερα κρούσματα από τη Θεσσαλονίκη. Η πορεία των κρουσμάτων στην Αττική, παρουσιάζεται στο Σχήμα 5, ενώ η πορεία των κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ) παρουσιάζονται στο Σχήμα 6. Στις αρχές του Ιουλίου παρατηρήθηκε μια αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων στην Αθήνα, η οποία δεν ήταν συμβατή ούτε με τη διαμόρφωση της μεταδοτικότητας από τη θερμοκρασία, αλλά ούτε και με τα υπάρχοντα μέτρα, και η οποία την είχε φέρει πάνω από το όριο της περιοχής ανησυχίας. Μια πιθανή εξήγηση ήταν η αυξημένη διασπορά στην κοινότητα των μεταλλαγμένων στελεχών Β.1.1.318 και Β.1.167. Με βάση τη μεγάλη απόκλιση που εμφάνιζε η Αττική, η πορεία της μπορούσε να εξηγηθεί μόνο εάν λαμβάνονταν υπόψη πολύ μεγαλύτερη εγγενής μεταδοτικότητα του ιού, συνεπώς η διασπορά των ταχύτερα μεταδιδόμενων μεταλλάξεων ήταν πολύ μεγαλύτερη από ότι στη Θεσσαλονίκη, καθώς επίσης και ότι παρατηρήθηκαν φαινόμενα έντονων συρροών. Tα πραγματικά δεδομένα εξηγούνται μόνο εάν θεωρήσουμε ότι το στέλεχος Β.1.1.318 είχε κυριαρχήσει έναντι του Β.1.1.7, και ταυτόχρονα η διασπορά του Β.1.167 ήταν μεγαλύτερη από ότι είχε προσδιοριστεί στα μέσα Ιουνίου, με τα αποτελέσματα να επιβεβαιώνουν την τότε εικασία μας. Αξίζει να σημειωθεί, ότι με τα δεδομένα των τελευταίων ημερών, παρατηρείται πτωτική τάση, και η επίδραση των φαινομένων συρροής φαίνεται να περιορίζεται, οπότε και με τα σημερινά αποτελέσματα επιβεβαιώθηκε η πρόβλεψη μας από τις 16/7, ότι θα μεταβούμε σε κάποιας μορφή αποκλιμάκωση, εκτός εάν επαναληφθούν φαινόμενα έντονης συρροής.

Σχήμα 5. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αττική

Σχήμα 6. Αριθμός κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (ΜΕΘ) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE στην Αττική

Στη Θεσσαλονίκη η πτωτική πορεία των προηγουμένων ημερών εμφανίζει επιβράδυνση (Σχήμα 7), ενώ η πορεία των κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ) στη Θεσσαλονίκη ακολουθεί πλήρως τις προβλέψεις του μοντέλου και παρουσιάζεται στο Σχήμα 8. Η Θεσσαλονίκη, εμφανίζει ένα διαφορετικό μοτίβο μετακινήσεων σε σχέση με την Αθήνα. Στη Θεσσαλονίκη, σημαντικό μέρος του πληθυσμού μετακινείται τα Σαββατοκύριακα σε κοντινά τουριστικά θέρετρα (Χαλκιδική, Πιερία, Καβάλα), οπότε υπάρχει μια συνεχής κινητικότητα, συνδυασμένη με ροές πληθυσμού που γίνονται φορείς στις όμορες παραθαλάσσιες περιοχές και επιστρέφουν στην πόλη, ξεκινώντας αλυσίδες μετάδοσης. Στην Αττική, υπήρξε σαφής πτώση της κινητικότητας και απομάκρυνσης του πληθυσμού για μακρύτερο χρονικό διάστημα, γεγονός που σε συνδυασμό με τον καύσωνα των προηγουμένων τριών εβδομάδων, οδήγησαν στην παρατηρούμενη πτώση. Εντούτοις, πλέον η Θεσσαλονίκη έχει αρκετά υψηλότερο αριθμό νέων κρουσμάτων (κυλιόμενο μέσο όρο 7 ημερών) ανά 100.000 πληθυσμού σε σχέση με την Αθήνα (23 έναντι 12), οπότε υπάρχει δυναμικό ταχύτερα αναπτυσσόμενου κύματος κατά τη Φθινοπωρινή περίοδο.

Σχήμα 7. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Θεσσαλονίκη

Σχήμα 8. Αριθμός κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (ΜΕΘ) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE στη Θεσσαλονίκη

Όσον αφορά στη Θεσσαλία, σταθερός αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με χθες παρατηρήθηκε στη Λάρισα με 44 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 9), και ενώ η ανοδική πορεία είχε περιέλθει σε αποκλιμάκωση, παρατηρείται αναστροφή αυτής, όπως και στην Καρδίτσα όπου εντοπίστηκαν 13 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 11), αλλά και στη Μαγνησία με 13 κρούσματα (Σχήμα 10), όποτε και όλες οι περιοχές παραμένουν πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως περιοχές ανησυχίας. Στα Τρίκαλα όπου εντοπίστηκαν 24 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 12) παρατηρείται μεγαλύτερος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με χθες, βρίσκονται ξανά πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως περιοχή ανησυχίας, αλλά η ανοδική τάση δείχνει να περνάει σε αποκλιμάκωση.

Σχήμα 9. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Λάρισα

Σχήμα 10. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Μαγνησία

Σχήμα 11. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Καρδίτσα

Σχήμα 12. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στα Τρίκαλα

Στην Αχαΐα, παρουσιάζεται μεγαλύτερος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με χθες με 56 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 13), αλλά συνεχίζει η αποκλιμάκωση, έστω και με επιβράδυνση. Στη Λακωνία σήμερα εντοπίστηκαν 5 κρούσματα και η έντονα ανοδική τάση, πλέον έχει περιέλθει σε αποκλιμάκωση, παρά την επιβράδυνση των τελευταίων 3 ημερών (Σχήμα 15). Αυξημένος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με χθες παρουσιάστηκε στην Αργολίδα όπου εντοπίστηκαν 35 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 16) και διαμορφώθηκε εκ νέου ανοδική τάση, και η περιοχή συνεχίζει να βρίσκεται πάνω από το όριο του χαρακτηρισμού ως περιοχή ανησυχίας. Στην Αρκαδία, όπου σήμερα εντοπίσθηκαν 13 κρούσματα, η πολύ έντονη ανοδική τάση που την έφερε πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως περιοχή ανησυχίας, έχει περιέλθει σε αποκλιμάκωση (Σχήμα 14). Όσον αφορά άλλες περιοχές της Πελοποννήσου, μεγαλύτερος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με χθες εμφανίζεται στη Μεσσηνία όπου εντοπίστηκαν 42 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 17), στην οποία η ανοδική τάση η οποία την είχε φέρει πολύ πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως περιοχή ανησυχίας, πλέον βρίσκεται σε αποκλιμάκωση. Στην Ηλεία, όπου εντοπίστηκαν 22 κρούσματα σήμερα παρόλο που συνεχίζει να βρίσκεται πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως περιοχή ανησυχίας, συνεχίζει η πορεία αποκλιμάκωσης (Σχήμα 18). Στην Κορινθία σήμερα εντοπίστηκαν 19 κρούσματα (Σχήμα 19), και η έντονα ανοδική πορεία ενώ βρίσκεται σε αποκλιμάκωση, παρουσιάζει ανοδικές διακυμάνσεις.

Σχήμα 13. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αχαΐα

Σχήμα 14. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Λακωνία

Σχήμα 15. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αργολίδα

Σχήμα 16. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αρκαδία

Σχήμα 17. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Μεσσηνία

Σχήμα 18. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ηλεία

Σχήμα 19. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Κορινθία

Στην Αιτωλοακαρνανία όπου εντοπίσθηκαν 29 κρούσματα σήμερα, παρατηρείται αυξημένος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με χθες (16 κρούσματα) (Σχήμα 20), και ενώ βρίσκεται ήδη πάνω από το όριο της περιοχής ανησυχίας, έχει πλέον περιέλθει σε  αποκλιμάκωση. Στην Εύβοια, με 21 κρούσματα σήμερα, παρατηρείται αυξημένος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με χθες (Σχήμα 21), με την αποκλιμάκωση να συνεχίζει και να έχει φέρει τη περιοχή πολύ κοντά στο όριο χαρακτηρισμού ως περιοχή ανησυχίας. Μεγαλύτερο αριθμό κρουσμάτων είχαμε στη Βοιωτία όπου εντοπίστηκαν 11 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 22), όπου βρίσκεται πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως περιοχή ανησυχίας, και έχει επανέλθει σε ανοδική πορεία, η οποία επίσης βρίσκεται σε πτωτική πορεία. Μικρότερος σε σχέση με χθες ήταν ο αριθμός των κρουσμάτων στη Φθιώτιδα όπου εντοπίσθηκαν 6 κρούσματα σήμερα, όπου επίσης βρίσκεται πάνω από το όριο της περιοχής ανησυχίας και η πιο πρόσφατη ανοδική τάση επίσης περιέρχεται σε αποκλιμάκωση, παρά τις διακυμάνσεις που παρατηρούνται (Σχήμα 24). Στην Ευρυτανία σήμερα εντοπίστηκε 1 κρούσμα, βρίσκεται πάνω από το όριο της περιοχής ανησυχίας και η έντονα ανοδική τάση αρχίζει να περιέρχεται σε αποκλιμάκωση (Σχήμα 25), ενώ στη Φωκίδα δεν εντοπίστηκε κανένα νέο κρούσμα σήμερα (Σχήμα 23) και η αποκλιμάκωση των τελευταίων ημερών, την έφερε ξανά υπό του ορίου χαρακτηρισμού ως περιοχή ανησυχίας.

Σχήμα 20. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αιτωλοακαρνανία

Σχήμα 21. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Εύβοια

Σχήμα 22. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Βοιωτία

Σχήμα 23. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Φωκίδα

Σχήμα 24. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Φθιώτιδα

Σχήμα 25. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Ευρυτανία

Μεγαλύτερος σε σχέση με χθες ήταν ο αριθμός των κρουσμάτων στα Ιωάννινα με 28 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 26), όπου η εκ νέου ανοδική τάση που την έφερε πάνω από το όριο, δείχνει να συνεχίζει, έστω και με μειωμένο ρυθμό. Στη Θεσπρωτία (Σχήμα 27) όπου εντοπίστηκαν 11 κρούσματα, παρατηρείται μικρότερος αριθμός σε σχέση με χθες, και ενώ βρίσκονταν σε αποκλιμάκωση, διανύει μια έντονη αναστροφή αυτής. Στην Άρτα όπου δεν εντοπίστηκαν νέα κρούσματα σήμερα, η ανοδική πορεία φαίνεται να οδεύει σε πτώση παρά τις διακυμάνσεις, οπότε και περιήλθε κάτω από το όριο χαρακτηρισμού ως περιοχή ανησυχίας (Σχήμα 28), ενώ στην Πρέβεζα με 6 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 29) αν και η περιοχή βρίσκεται εδώ και μέρες αρκετά πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως περιοχή ανησυχίας, έχει επανέλθει σε αποκλιμάκωση.

Σχήμα 26. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στα Ιωάννινα

Σχήμα 27. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Θεσπρωτία

Σχήμα 28. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Άρτα

Σχήμα 29. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Πρέβεζα

Όσον αφορά στις πόλεις της Βορείου Ελλάδας, αύξηση κρουσμάτων στη Φλώρινα με 4 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 33), στο Κιλκίς με 14 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 35), στη Χαλκιδική με 19 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 41), στην Πιερία με 46 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 37), στην Ημαθία με 50 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 30), στην Κοζάνη με 37 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 32), στην Καστοριά με 14 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 40) και στην Καβάλα με 34 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 45). Αντίθετα, μείωση κρουσμάτων παρουσιάζεται στις Σέρρες με 12 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 39), στα Γρεβενά με 1 κρούσμα σήμερα (Σχήμα 38) και στην Πέλλα με 39 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 31). Όσον αφορά τα τουριστικά θέρετρα, ανησυχία υπάρχει για την Πιερία και σε μικρότερο βαθμό για τη Χαλκιδική και την Καβάλα, ενώ όσον αφορά άλλες περιοχές, ανησυχία υπάρχει κυρίως για την Ημαθία και την Καστοριά, και σε μικρότερο βαθμό για τη Δράμα, την Πέλλα, τις Σέρρες και το Κιλκίς.

Σχήμα 30. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ημαθία

Σχήμα 31. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Πέλλα

Σχήμα 32. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Κοζάνη

Σχήμα 33. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Φλώρινα

Σχήμα 34. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Δράμα

Σχήμα 35. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στο Κιλκίς

Σχήμα 36. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Καβάλα

Σχήμα 37. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Πιερία

Σχήμα 38. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στα Γρεβενά

Σχήμα 39. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στις Σέρρες

Σχήμα 40. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Καστοριά

Σχήμα 41. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Χαλκιδική

Όσον αφορά στη Θράκη, στη Ροδόπη σήμερα εντοπίστηκαν 15 κρούσματα (Σχήμα 42) και παρατηρείται μείωση του αριθμού των κρουσμάτων και ενώ έχει ξεπεράσει το όριο ανησυχίας εδώ και μέρες, ενώ στην Ξάνθη, στην οποία εντοπίστηκαν 19 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 33) παρατηρείται αύξηση κρουσμάτων. Στον Έβρο σήμερα εντοπίσθηκαν 11 κρούσματα (Σχήμα 44), και παρόλο που η περιοχή βίωσε ένα ισχυρό κύμα και ξεπέρασε εδώ και εβδομάδες τα όρια χαρακτηρισμού ως περιοχή ανησυχίας, πλέον πέρασε σε αποκλιμάκωση.

Σχήμα 42. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Ροδόπη

Σχήμα 43. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ξάνθη

Σχήμα 44. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στον Έβρο

Στο Ηράκλειο, όπου εντοπίστηκαν 45 κρούσματα σήμερα, παρατηρείται μεγαλύτερος αριθμός σε σχέση με χθες. Το ανοδικό κύμα που έχει διαμορφωθεί, ξεπέρασε κατά πολύ σε ύψος το μέγιστο του 3ου κύματος και οφείλεται στο σχετικά μεγάλο αριθμό κρουσμάτων που φέρουν το μεταλλαγμένο στέλεχος Δ. Όμως η έντονη αναζωπύρωση έχει περιέλθει σε έντονη αποκλιμάκωση, ως αποτέλεσμα των περιοριστικών μέτρων που έχουν επιβληθεί (Σχήμα 45). Στα Χανιά με 19 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 46) έχουμε μικρότερο αριθμό κρουσμάτων σε σχέση με χθες και η έντονα ανοδική πορεία, η οποία είχε προ ημερών φέρει τα Χανιά αρκετά πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως περιοχή ανησυχίας, με ύψος 4ου κύματος που ξεπέρασε ήδη κατά πολύ τα 3 προηγούμενα, βρίσκεται σε αποκλιμάκωση, παρά τη διακύμανση των τελευταίων ημερών. Μικρότερος αριθμός κρουσμάτων παρατηρείται στο Ρέθυμνο σήμερα με 9 κρούσματα, όπου παρατηρήθηκε ένα πολύ έντονα ανοδικό κύμα (Σχήμα 47), το οποίο είναι ήδη 4 φορές ψηλότερο από το 3ο κύμα. Στο Λασίθι σήμερα παρατηρείται μεγαλύτερος αριθμός κρουσμάτων σχέση με χθες, καθώς εντοπίστηκαν 10 κρούσματα (Σχήμα 48), και παρουσιάζει ξανά σημάδια επιβράδυνσης, αλλά με διακυμάνσεις.

Σχήμα 45. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στο Ηράκλειο

Σχήμα 46. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στα Χανιά

Σχήμα 47. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στο Ρέθυμνο

Σχήμα 48. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στο Λασίθι

Στη Λέσβο σήμερα, εντοπίστηκαν 4 νέα κρούσματα (Σχήμα 49) και η έντονα αυξητική πορεία που παρατηρήθηκε και την οδήγησε πάνω από το όριο της κόκκινής περιοχής, περιήλθε ξανά σε αποκλιμάκωση. Στην Κέρκυρα, εντοπίστηκαν 38 κρούσματα (Σχήμα 50) και παρατηρείται μικρότερος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με χθες, όμως η περιφερειακή ενότητα βρίσκεται αρκετά πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως περιοχή ανησυχίας, αλλά πλέον διαμορφώνεται πτωτική πορεία, όχι όμως σταθεροποιημένη αποκλιμάκωση. Στη Χίο όπου εντοπίστηκε 1 κρούσμα σήμερα, είχε διαμορφωθεί εκ νέου ανοδική τάση, η οποία επίσης περιήλθε σε αποκλιμάκωση (Σχήμα 51). Στη Θάσο, όπου σήμερα δεν εντοπίστηκαν  νέα κρούσματα, το έντονο ανοδικό κύμα έχει περιέλθει σε αποκλιμάκωση και πλέον πέρασε υπό του ορίου χαρακτηρισμού ως περιοχή ανησυχίας (Σχήμα 52). Στην Πάρο παρουσιάζεται μεγαλύτερος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με χτες καθώς εντοπίστηκαν 7 κρούσματα (Σχήμα 53) και η συνολική πορεία πέρασε σε αποκλιμάκωση. Στην Μύκονο εντοπίστηκαν 5 κρούσματα (Σχήμα 55), και πλέον διαμορφώνεται πτωτική τάση, ενώ στη Σαντορίνη που εντοπίστηκαν 8 νέα κρούσματα σήμερα, συνεχίζει η αποκλιμάκωση (Σχήμα 56). Στην Ζάκυνθο εντοπίστηκαν 5 κρούσματα σήμερα και η ισχυρή αποκλιμάκωση επιβραδύνεται (Σχήμα 54), ενώ στη Ρόδο όπου εντοπίστηκαν 45 κρούσματα σήμερα (Σχήμα 57), η έντονα ανοδική πορεία ενώ είχε περάσει σε ισχυρή αποκλιμάκωση, δείχνει να σταθεροποιείται.

Σχήμα 49. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Λέσβο

Σχήμα 50. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Κέρκυρα

Σχήμα 51. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Χίο

Σχήμα 52. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Θάσο

Σχήμα 53. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Πάρο

Σχήμα 54. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Ζάκυνθο

Σχήμα 55. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Μύκονο

Σχήμα 56. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Σαντορίνη

Σχήμα 57. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ρόδο

Συμπεράσματα: Με βάση τα σημερινά αποτελέσματα, σήμερα σε σχέση με χθες, είχαμε λίγο υψηλότερο αριθμό των ασθενών σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ), και αρκετά υψηλότερο αριθμό θανάτων. Πλέον αρχίζει να διαμορφώνεται διαφορετική κατάσταση σε σχέση με τις προηγούμενες εβδομάδες, όπου η διασπορά των κρουσμάτων διαχέονταν πλέον στις περισσότερες περιοχές της χώρας (κυρίως λόγω μετακίνησης πληθυσμών για παραθερισμό και λόγω τουριστικών ροών). Αναμένουμε τις επόμενες ημέρες για να δούμε τις επιπτώσεις της επιστροφής του κύματος εξόδου του Αυγούστου, σε συνδυασμό με το άνοιγμα των σχολείων στην πορεία της πανδημίας. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι οι υψηλές θερμοκρασίες των προηγουμένων ημερών, συντέλεσαν στη μείωση της μεταδοτικότητας και συνέβαλλαν στη συγκράτηση του αριθμού των κρουσμάτων, αλλά ήδη αρχίζει να διαφαίνεται επιβράδυνση της πτωτικής πορείας. Σε πανελλαδικό επίπεδο ο κυλιόμενος εβδομαδιαίος μέσος όρος του δείκτη θετικότητας διαμορφώθηκε στο 2,1% (η ημερήσια τιμή σήμερα είναι 2,1%) ενώ ο κυλιόμενος εβδομαδιαίος μέσος όρος του πραγματικού αριθμού αναπαραγωγής Rt (δηλαδή ο αριθμός των ατόμων που ένας φορέας μπορεί να επιμολύνει) αυξήθηκε ελαφρά και διαμορφώθηκε στο 0,84 (Rt κάτω από τη μονάδα υποδηλώνει μείωση της διασποράς του ιού στην κοινότητα). Συνολικά η πτωτική τάση των τελευταίων ημερών αντικατοπτρίζεται και από τον ημερήσιο αριθμό των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών), ο οποίος έπεσε κάτω από τα 2100 (2062).

Σχήμα 58. Συγκριτικά αποτελέσματα της επιδημιολογικής εικόνας της σημερινής Δευτέρας (13/09/2021) σε σχέση με την προηγούμενη (06/09/2021)

Η επιδημιολογική εικόνα σήμερα σε σχέση με την προηγούμενη Δευτέρα, παρουσιάζεται στα συγκριτικά συγκεντρωτικά αποτελέσματα που δίνονται στο Σχήμα 58. Αξίζει να σημειωθεί ότι η τιμή αυτή του Rt (0,84) είναι υψηλή για την εποχή, και δε δικαιολογείται μόνο από την παρουσία μεταλλάξεων, αλλά συνδέεται και με φαινόμενα συρροής τα οποία παρατηρήθηκαν κυρίως στην Αττική και σε τουριστικούς προορισμούς και οδήγησαν στην ανοδική πορεία που παρατηρήθηκε στο τέλος Ιουνίου, ενώ αυτή τη χρονική στιγμή η τάση της διασποράς είναι ελαφρά πτωτική. Στην πράξη δηλαδή, λόγω της αυξημένης μεταδοτικότητας των νέων στελεχών, τα φαινόμενα συρροής αποδεικνύονται πολύ πιο επιβαρυντικά για τη διασπορά της νόσου στην κοινότητα. Αυτό πρέπει να το λάβουμε υπόψη για την επιστροφή από τους τουριστικούς προορισμούς στις πόλεις όπου μπορούν να συμβούν φαινόμενα συρροής, ιδιαίτερα εν όψη και της έναρξης της σχολικής χρονιάς.

Όσον αφορά επιμέρους περιοχές, παρά την πορεία αποκλιμάκωσης στην οποία βρίσκονται οι περισσότερες, παραμένουν ακόμα πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως περιοχές ανησυχίας, η Αττική, η Θεσσαλονίκη η Λάρισα, η Καρδίτσα, τα Τρίκαλα, η Αχαΐα, η Λακωνία, η Αργολίδα, η Αρκαδία, η Κορινθία, η Μεσσηνία, η Ηλεία, η Αιτωλοακαρνανία, η Εύβοια, η Βοιωτία, η Φθιώτιδα,  τα Ιωάννινα, η Θεσπρωτία, η Πρέβεζα, η Κοζάνη, η Ημαθία, η Πέλλα, το Κιλκίς, η Καβάλα, η Καστοριά, η Φλώρινα, η Πέλλα, τα Γρεβενά, η Δράμα, οι Σέρρες, η Χαλκιδική, η Πιερία, η Ροδόπη, η Ξάνθη, ο Έβρος, το Ηράκλειο, τα Χανιά, το Ρέθυμνο, το Λασίθι, η Κέρκυρα, η Λέσβος, η Χίος, η Πάρος, η Ζάκυνθος, η Μύκονος, η Σαντορίνη, και η Ρόδος.

Ανησυχητική είναι η υψηλή διασπορά σε τουριστικούς προορισμούς όπως η Κέρκυρα, παρά το γεγονός ότι έχει περιέλθει σε πτωτική πορεία. Στην Πελοπόννησο υψηλά επίπεδα διασποράς παρουσιάζουν η Αχαΐα, όπως και η Ηλεία και η Μεσσηνία (οι οποίες όμως δείχνουν σημάδια έντονης κάμψης τις τελευταίες 9 μέρες), ενώ ιδιαίτερα έντονα ανοδική ήταν η πορεία των κρουσμάτων στην Αργολίδα, η οποία πέρασε και αυτή σε αποκλιμάκωση. Στη Στερεά Ελλάδα προβλημάτιζε ο πολύ έντονα ανοδικός ρυθμός στην Ευρυτανία (που επίσης πέρασε σε αποκλιμάκωση) ενώ στην ηπειρωτική και Βόρειο Ελλάδα, έντονα ανοδική τάση έχουν η Ημαθία, και σε μικρότερο βαθμό η Πέλλα. Στην Κρήτη παραμένει σε υψηλά επίπεδα διασποράς το Ηράκλειο, όπως επίσης τα Χανιά, το Ρέθυμνο και το Λασίθι (αν και πλέον, όλες οι περιοχές περάσαν σε αποκλιμάκωση). Σε αυτές τις περιοχές (και ιδιαίτερα σε αυτές που εμφανίζουν έντονη ανοδική πορεία) συνιστούμε κινητοποίηση κλιμακίων του ΕΟΔΥ για αυξημένους ελέγχους με rapid test και καλή ιχνηλάτηση επαφών των θετικών περιπτώσεων και λήψη ή επιμήκυνση της ισχύος περιοριστικών της διασποράς μέτρων. Προσοχή χρειάζεται ξανά στην Αττική, αλλά και στη Θεσσαλονίκη, με δεδομένη την επιστροφή των εκδρομέων.

Με δεδομένα τα υπάρχοντα ανοίγματα οικονομικών δραστηριοτήτων, την παρουσία των μεταλλάξεων και την έλευση τουριστικών ροών και μετακινήσεις πληθυσμού είναι ακόμα πιο σημαντική η τήρηση των μέτρων, με κυριότερη την ορθή και μαζική εφαρμογή των self-test, με ταυτόχρονη αύξηση της ιχνηλασίας των επαφών των ανιχνευθέντων ως θετικοί και καραντίνα 14 ημερών για τους συμπολίτες μας που θα επιβεβαιωθεί ότι είναι θετικοί στην μόλυνση με SARS-CoV-2 ακόμη και αν είναι ασυμπτωματικοί. Η σημασία και η αποτελεσματικότητα των self-test και του εμβολιασμού έχει ήδη φανεί τις προηγούμενες 16 εβδομάδες. Με δεδομένη την εμφάνιση της μετάλλαξης Β.1.617 ο πλήρης εμβολιασμός (με δύο δόσεις) του συνολικού πληθυσμού είναι σε συνδυασμό με τη μαζική και συχνή χρήση self-test οι δύο πιο αποτελεσματικές γραμμές άμυνας που έχουμε για να αντιμετωπίσουμε ΑΜΕΣΑ αυτό το πολύ πιο μεταδοτικό στέλεχος του SARS-CoV-2. Με δεδομένη την έντονη αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων (η οποία είναι ταχύτερη του αναμενόμενου) και το γεγονός ότι είμαστε στην αρχή της τουριστικής περιόδου ακόμα, πρέπει ΑΜΕΣΑ να αυξηθεί ο αριθμός των self-test και να γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες που θα εξασφαλίσουν υψηλό αριθμό εμβολιασμένων.

Με στόχο την αντιμετώπιση του 4ου κύματος της πανδημίας στο οποίο βρισκόμαστε από τις 28 Ιουνίου πέρα από την επιτάχυνση του εμβολιασμού προτείνουμε την συνέχιση με μαζική συμμετοχή των πολιτών και τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα των self-test για όλους τους ανεμβολίαστους συμπολίτες μας, εργαζόμενους και μη. Στην περίπτωση των ανεμβολίαστων εργαζομένων τα 2 self-test  την εβδομάδα θα πρέπει να είναι υποχρεωτικά. Επίσης, κινητά κλιμάκια του ΕΟΔΥ να πηγαίνουν και να κάνουν αυξημένο αριθμό rapid test στις περιοχές όπου παρατηρείται έντονα αυξητική τάση πριν ακόμη αυξηθούν πολύ τα κρούσματα συνδυάζοντας τα δεδομένα του ΕΟΔΥ με τις προσομοιώσεις της δυναμικής της πανδημίας από μοντέλα όπως το CORE της ερευνητικής ομάδας HERACLES για την Υγεία και το Εκθεσίωμα του ΑΠΘ. Έτσι θα μπορέσουμε να βάλουμε σε καραντίνα τους θετικούς στον SARS-CoV-2 και με καλή ιχνηλάτηση επαφών να σταματήσουμε πολλαπλές αλυσίδες μετάδοσης της νόσου, μειώνοντας ή εξαλείφοντας την ανάγκη για περιοριστικά μέτρα και τοπικά lockdown.  Περιοχές στις οποίες ένα τέτοιο μέτρο θα είχε πολύ μεγάλη απόδοση σήμερα είναι το Ρέθυμνο, το Λασίθι, η Κέρκυρα,  η Θεσπρωτία, η Κορινθία, η Καρδίτσα, η Μαγνησία, η Λάρισα, τα Τρίκαλα και η Αττική.

Αν θέλουμε να συνδυάσουμε τη χρηστή διαχείριση του υγειονομικού κινδύνου από την COVID-19 με την εύρυθμη λειτουργία της οικονομίας και της κοινωνίας, είναι κρίσιμο να προετοιμάζουμε κατάλληλα τους χώρους εργασίας, εκπαίδευσης, τα μέσα μαζικής μεταφοράς σε επίπεδα υποδομής ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν με αυξημένη ασφάλεια και να μην στηριζόμαστε μόνο στα μέτρα περιορισμού δραστηριοτήτων. Ο περιορισμός δραστηριοτήτων και το lockdown είναι τα τελικά μέτρα που παίρνουμε όταν πρέπει να περιορίσουμε την επέκταση της διασποράς του SARS-CoV-2 δραστικά, δεν μπορεί να είναι τα πρώτα μέτρα που παίρνουμε.

πηγή: https://www.enikos.gr/