Με φυγή προς το… Διάστημα και την αφρικανική σαβάνα αντιμετωπίζει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την ολοένα επιδεινούμενη κρίση της τουρκικής οικονομίας, που μεταφράστηκε χθες σε προσωρινή διακοπή της συνεδρίασης του Χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης και την επίταση των φημών για επιβολή capital controls.
Για να αποσείσει τις ευθύνες της, η τουρκική κυβέρνηση άρχισε ήδη να κατασκευάζει εχθρούς- «μαυραγορίτες», φέρνοντας στη Βουλή νομοσχέδιο που προβλέπει πρόστιμα έως 2.000.000 λιρών (120.000 δολάρια) σε παραγωγούς, προμηθευτές και εμπόρους που αποκρύπτουν αγαθά από την κατανάλωση.
Το βράδυ της Πέμπτης κι ενώ η τουρκική λίρα είχε σπάσει το αρνητικό φράγμα του 15 προς 1 έναντι του δολαρίου μετά τη νέα «αυτοκτονική» μείωση των επιτοκίων της κεντρικής τράπεζας κατά 100 μονάδες βάσης, ο Τούρκος πρόεδρος είχε βιντεοδιάσκεψη με τον δισεκατομμυριούχο ιδρυτή της Tesla και της Space X Ελον Μασκ, για να συζητήσουν κοινά προγράμματα διαστημικής τεχνολογίας και δορυφόρων. Χθες, εξάλλου, με το τουρκικό νόμισμα να βυθίζεται ακόμη περισσότερο στις 17,07 μονάδες έναντι του δολαρίου, ο Ερντογάν εγκαινίασε την 3η Τουρκο-αφρικανική διάσκεψη, φιλοξενώντας για ένα διήμερο 16 αρχηγούς κρατών και 102 κορυφαίους υπουργούς από 39 χώρες της Αφρικής. Κύριο θέμα οι πωλήσεις τουρκικών drones, αλλά και η συνεργασία της Τουρκίας με χώρες της Μαύρης Ηπείρου από τη Λιβύη και τη Νιγηρία ως τη Σομαλία, τη Ρουάντα και την Αιθιοπία, σε θέματα ανάπτυξης, εμπορίου, εκπαίδευσης, υγείας και βιομηχανίας (ενδεικτικά η Τουρκία ανακοίνωσε ότι θα δωρίσει 2,5 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων στο Τόγκο και την Μπουρκίνα Φάσο). Επί Ερντογάν με όπλο το Ισλάμ, η Τουρκία έχει πραγματοποιήσει εντυπωσιακή διείσδυση στην Αφρική -κυρίως σε βάρος της Γαλλίας- αυξάνοντας τις πρεσβείες της από 12 το 2002 σε 43 σήμερα.
Ολα τα παραπάνω ωστόσο ελάχιστα παρηγορούν εκατομμύρια Τούρκους πολίτες και επιχειρήσεις, που βιώνουν μια εφιαλτική οικονομική καθημερινότητα, δίχως φως στο τούνελ.
Χθες η τουρκική λίρα έσπασε προς στιγμήν λίγο πριν από τη 1 μ.μ. και το φράγμα των 17 προς το δολάριo, σημειώνοντας απώλειες 8%. Τελικά η ζημιά περιορίστηκε γύρω στο 6%, με το τουρκικό νόμισμα να κινείται σε ισοτιμία γύρω από το 16,5. Οι διακυμάνσεις είχαν ως αποτέλεσμα να τεθεί για μισή ώρα, γύρω στις 4.30 μ.μ., ο Αυτόματος Μηχανισμός Αναστολής Συναλλαγών, δηλαδή o ειδικός μηχανισμός αποτροπής γενικευμένου sell-off, για το δείκτη BIST 100, στο Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης. Αιτία της ενεργοποίησης του «αυτόματου διακόπτη» ήταν η έντονη μεταβλητότητα – ένα ενδημικό πλέον χαρακτηριστικό της τουρκικής οικονομίας, που προκαλεί προβλήματα ακόμη και στους κατόχους τουρκικών πιστωτικών καρτών στο εξωτερικό! Να σημειωθεί πως η συνεδρίαση του τουρκικού Χρηματιστηρίου είχε ξεκινήσει με κέρδη 5%. Την ώρα που ενεργοποιήθηκε ο μηχανισμός, το Χρηματιστήριο έχανε 5%, με τον τραπεζικό κλάδο να καταγράφει απώλειες άνω του 6%. Μέσα σε μία ώρα, μέχρι τη στιγμή της αναστολής, ο δείκτης BIST100 είχε χάσει 8%, πέφτοντας από το +3% στο -5%.Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως μόνο τον Νοέμβριο η λίρα έχασε 40% της αξίας της, ενώ στο σύνολο του έτους το τουρκικό νόμισμα έχει υποτιμηθεί 55% έναντι του δολαρίου.
«Οσο περισσότερο επιμένει ο Ερντογάν στην πολιτική των χαμηλών επιτοκίων τόσο περισσότερο θα διαρκέσει η νομισματική κρίση και η Τουρκία θα φτάσει σε σημείο μη επιστροφής», δήλωσε στο Reuters ο αναλυτής της Tellimer, Πάτρικ Κουράν, εκτιμώντας πως δεν υπάρχει τίποτα ικανό να σταματήσει την κατρακύλα της λίρας όσο ο Ερντογάν βρίσκεται στην εξουσία.
Το οικονομικό σχέδιο του Ερντογάν δίνει προτεραιότητα στην ανάπτυξη με εξαγωγές και δανεισμό, παρόλο που οικονομολόγοι και βουλευτές της αντιπολίτευσης έχουν επικρίνει ευρέως την πολιτική ως απερίσκεπτη. Με τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται προς το 30%, η κεντρική τράπεζα έχει παρέμβει τέσσερις φορές στην αγορά συναλλάγματος τις τελευταίες δύο εβδομάδες, πουλώντας δολάρια για να επιβραδύνει την πτώση της λίρας και καταναλώνοντας -χωρίς αποτέλεσμα- τα ήδη εξαντλημένα συναλλαγματικά της αποθέματα.