Ποιος δεν γνωρίζει τον Πίτερ Παν; Ο μύθος του έχει ταξιδέψει σε πολλές γενιές, έφτασε μέχρι τη δική μου παιδική ηλικία, αλλά και την παιδική ηλικία της κόρης μου, τριάντα χρόνια μετά.
Σπανιότερα στην κλασική του εκδοχή και περισσότερο μεταφερμένος ο μύθος στον κινηματογράφο ή στην εκδοχή των κινουμένων σχεδίων, όλοι γνωρίζουν λίγο πολύ αυτό το μικρό αγόρι που ζούσε στους κήπους του Κένσιγκτον και αρνείται να μεγαλώσει.
Οπως όμως έβλεπα τη θλίψη στα πρόσωπα των κλόουν, έτσι ένιωθα και τη θλίψη του Πίτερ Παν. Θυμάμαι ακόμα πόσο αδιανόητο μου φαινόταν να μη θέλει κάποιος να μεγαλώσει, τη στιγμή που εγώ παιδί ακόμα βιαζόμουν να μεταφερθώ στον κόσμο των μεγάλων.
Για κάθε Πίτερ Παν, όμως, υπάρχει πάντα μια Γουέντι. Με απασχολούσε ο ήρωας, ίσως επειδή ήθελα να τον βοηθήσω να μεγαλώσει, όπως έκανε για εκείνον η Γουέντι. Πριν από περίπου δέκα χρόνια συναντήθηκα με το βιβλίο της Kathleen Kelley-Lainé, που κυκλοφορούσε ήδη στα ελληνικά από το 2005. Είχα ήδη αρχίσει να εργάζομαι ως ψυχοθεραπεύτρια και ετοιμαζόμουν να γίνω μητέρα. Στο μεταξύ το καταπληκτικό αυτό βιβλίο εξαντλήθηκε και πολύ πρόσφατα με μεγάλη χαρά πληροφορήθηκα ότι οι εκδόσεις Αγρα το επανεξέδωσαν.
Τρεις παράλληλες ιστορίες
Σε αυτό το νήμα σκέψης κινείται το βιβλίο. Η συγγραφέας του είναι ψυχαναλύτρια. Συναντά αρχικά τον μύθο του Πίτερ Παν και συγκινείται. Αποφασίζει να γράψει μια μελέτη για το περίφημο παραμύθι. Μελετώντας έρχεται σε επαφή με τη ζωή του συγγραφέα, του δημιουργού του παραμυθιού, του J.M. Barrie, βρίσκει συγκλονιστικά στοιχεία για την παιδική του ηλικία και για την ενήλικη ζωή του, για την τραγωδία της ενηλικίωσης, και μέσα από αυτήν τη διαδρομή έρχεται σε επαφή με τον εαυτό της, με τη δική της παιδική ηλικία.
Τίποτα δεν είναι τυχαίο. Οι άνθρωποι κινητοποιούνται μόνο από τις βαθύτερες ανάγκες τους, καμία πνευματική, επιστημονική αναζήτηση δεν βρίσκεται έξω από τον εαυτό. Η Lainé ως αναλυόμενη και αναλύτρια το γνωρίζει πολύ καλά αυτό. Η δική της παιδική ηλικία γνώρισε το τραύμα του ναζισμού, εξορίστηκε νωρίς από τη Βουδαπέστη για να ζήσει στον Καναδά και να ξαναγυρίσει στο Παρίσι, αναζητώντας εκεί τη ζωή της.
Το βιβλίο περιγράφει τρεις παιδικές ηλικίες και μια ενήλικη ψυχαναλυτική τοποθέτηση. Μια ερμηνεία για να ξαναμπεί ο κόσμος στη θέση του. Η συγγραφέας κατορθώνει με τρυφερό, ποιητικό και τολμηρό λόγο να υφάνει τρεις ζωές σε μία. Με επίκεντρο την απώλεια της παιδικής ηλικίας. Τη δυσκολία κάποιου να εγκαταλείψει κάτι που έχασε, στερήθηκε ή κάτι που τον εγκλώβισε. Η παιδική ηλικία ίσως πρέπει να είναι για όλα τα παιδιά ένας παράδεισος στον οποίο επιστρέφουν, αυτός ο παράδεισος όμως στην πραγματική ζωή πρέπει να έχει και ένα τέλος.
Η ιστορία του Πίτερ Παν είναι λίγο πολύ γνωστή. Είναι το αγόρι που έφυγε από το κρεβάτι της μητέρας του για να παίξει στα δάση με τους καινούργιους του φίλους. Δραπέτευσε από τη θαλπωρή της μητρικής αγκαλιάς για να συνεχίσει έξω το παιχνίδι, σε αναζήτηση ενός μυθικού τόπου, όπου ο χρόνος δεν μετράει και τα πόδια γίνονται φτερά. Κάποια στιγμή, όμως, νοστάλγησε την αγκαλιά της μητέρας του, αλλά βρήκε το παράθυρο κλειστό. Η μητέρα που πριν ήταν θλιμμένη επειδή είχε χάσει το αγόρι της, τώρα κοιμόταν με ένα άλλο μωρό στην αγκαλιά. Ο Πίτερ Παν δεν άντεξε αυτήν τη ματαίωση. Εφυγε μακριά και ξαναβούτηξε στα βάθη της Χώρας του Ποτέ-Ποτέ.
Ο συγγραφέας J.M. Barrie ήταν ο Πίτερ Παν. Εγινε αυτός ο άνδρας-αγόρι που μπήκε στην οικογένεια των Ντάρλινγκ. Η πραγματικότητα, όμως, της ζωής του δεν είχε την αστερόσκονη του παραμυθιού. Ο χαριτωμένος και αγαπημένος όλων των παιδιών Πίτερ Παν στην πραγματικότητα μετάγγιζε τον θάνατο. Η ιστορία του Barrie ήταν τραγική και ακόμα πιο τραγική η ζωή των παιδιών που υιοθέτησε.
Η σκιά
Η δυσκολία των παιδιών που αγκιστρώνονται από το αλαφροϊσκιωτο της παιδικής ηλικίας έχει ως αποτέλεσμα τον ψυχικό εγκλωβισμό μέσα στη σφαίρα ενός παντοδύναμου παιδιού που μπορεί να κάνει τον κόσμο θαυματουργό αρκεί να μην αποκτήσει ποτέ σκιά. Αρκεί να μην αποκτήσει βάρος, να μη μεγαλώσει. Ο παθολογικός ναρκισσισμός είναι μια πληγή αυτού του φαινομένου. Συνήθως τα παιδιά της Χώρας του Ποτέ-Ποτέ προέρχονται από ψυχικά νεκρούς γονείς, από γονείς που δεν μπόρεσαν και οι ίδιοι να μεγαλώσουν, από γονείς που από δική τους δυσκολία καθήλωσαν το παιδί τους στη μυθική παιδική ηλικία. «Τι ωραίο που είσαι, μακάρι να έμενες έτσι σε αυτή την ηλικία», πολλοί μπορεί να έχουν σκεφτεί κάτι ανάλογο για ένα χαριτωμένο παιδάκι. Η αλήθεια είναι ότι πίσω από κάθε τέτοια φράση υπάρχει πάντα κάποιος ή κάτι που απειλείται από την ενηλικίωση.
Τα παιδιά-Πίτερ Παν έχουν πάντα κάτι γλυκό, κάτι σαγηνευτικό, κάτι θλιμμένο. Διαβάζοντας την επικαιρότητα μου έρχεται στον νου ο Μάικλ Τζάκσον. Ποιος δεν θυμάται την όψη και τη φωνή του; Οσα έρχονται στο φως σοκάρουν, υπενθυμίζουν με τον πιο τραγικό τρόπο τη σκοτεινή πλευρά του Πίτερ Παν, ενός παιδιού που το μόνο που ήθελε ήταν να αγαπηθεί κάποια στιγμή ως παιδί, κυρίως να μη μεγαλώσει.
Πηγή: kathimerini