Πριν από λίγες μέρες ξέσπασε σάλος όταν στην τηλεόραση ο Χαράλαμπος Αναγνωστόπουλος χαρακτηρίστηκε ως «γοητευτική προσωπικότητα». Πέραν του ότι όλες οι ναρκισσιστικές προσωπικότητες είναι κατά κανόνα γοητευτικές -στην αρχή-, όσοι άσκησαν κριτική στο συγκεκριμένο χαρακτηρισμό παραβλέπουν το γεγονός ότι για μια μεγάλη μερίδα γυναικών οι εγκλημασίες είναι πράγματι γοητευτικοί.
Ιδιαίτερα αφότου έχουν διαπράξει τι έγκλημα – ή τα εγκλήματα.
Όταν ο Τεντ Μπάντι, ίσως ο πιο διάσημος serial killer όλων των εποχών -ο οποίος βίασε και σκότωσε περισσότερες από 30 γυναίκες- πήγε στο δικαστήριο, το 1979, γυναίκες απ’ όλον τον κόσμο τού έστελναν γράμματα. Πολλές γυναίκες, χιλιάδες γυναίκες. Ο Μπάντι είχε έναν τεράστιο όγκο αλληλογραφίας καθημερινά και σε πολλά από τα γράμματα περιλαμβάνονταν γυμνές φωτογραφίες των αποστολέων ή και προτάσεις γάμου.
Κατά τη διάρκεια της δίκης, αρκετές γυναίκες εμφανίζονταν έξω από το δικαστήριο με τα μαλλιά τους χτενισμένα σε χωρίστρα στη μέση και με μεγάλους κρίκους στ’ αυτιά, καθώς αυτό ήταν το στιλ των γυναικών που προτιμουσε να σκοτώνει ο Μπάντι. Κάποιες από αυτές το πήγαιναν πιο πέρα ακόμη, βάφοντας τα μαλλιά τους καστανά, όπως της πλειονότητας των θυμάτων του…
Ο Μπάντι παντρεύτηκε, τελικά, στη φυλακή, το 1980, μια από τις θαυμάστριές του. Ο γάμος τους διεκόπη κάπως βίαια, όταν εκείνος εκτελέστηκε, το 1989.
Εκείνη την εποχή, που ακόμη και ο όρος serial killer ήταν ακόμη κάτι καινούργιο, η συμπεριφορά αυτών των γυναικών ήταν πλήρως ακατανόητη.
Ο Τζέφρι Ντάμερ σκότωσε και ακρωτηρίασε μετά θάνατο 17 νεαρους άντρες και αγόρια. Στη φυλακή λάμβανε εκατοντάδες γράμματα και δώρα κάθε μέρα από θαυμάστριές του.
Ο Ρίτσαρντ Ραμίρεζ, βίασε και βασάνισε πάνω από 25 θύματα και σκότωσε άλλα 13. Στη φυλακή, το 1996, παντρεύτηκε κι αυτός μια από τις θαυμάστριές του.
Πιο πρόσφατο παράδειγμα, εκείνο του Άντερς Μπρέιβικ, ο οποίος δολοφόνησε 77 ανθρώπους στη Νορβηγία και στη φυλακή λαμβάνει γράμματα θαυμασμού και ερωτικές εξομολογήσεις ακομη και από κορίτσια 16 ετών…
Και βέβαια, υπάρχει και ο «δικός μας» Κυριάκος Παπαχρόνης, ο άνθρωπος που ταύτισε το όνομά του με το προσονύμιο «δράκος». Ο Κυριάκος Παπαχρόνης βίαζε και σκότωνε γυναίκες επειδή τον ερέθιζε ο ήχος των τακουνιών. Είπε ότι ήθελε να τις εκδικηθεί επειδή μια πόρνη τον αποκάλεσε ανίκανο στην εφηβεία. «Ευχαριστώ! Τι βάζετε τέτοιες ποινές; Τόσα χρόνια θα ζήσουμε; Στείλτε με στο απόσπασμα γιατί αν βγω έξω, πάλι τα ίδια θα κάνω». Αυτά ήταν τα πρώτα λόγια του «Δράκου της Δράμας», όταν άκουσε την ποινή που του επέβαλε το δικαστήριο στα τέλη του 1982. Όποιο κι αν ήταν το δικό του κίνητρο, γεγονός παραμένει ότι ομολόγησε, αλλά αυτό δεν εμπόδισε εκατοντάδες γυναίκες να αλληλογραφούν μαζί του όσο βρισκόταν στη φυλακή και να του εκφράζουν το θαυμασμό και τον έρωτά τους γι αυτόν.
Ο Παπαχρόνης καταδικάστηκε σε ποινή δις εις θάνατον και κάθειρξη 23 ετών, αλλά η ποινή μετατράπηκε τελικά σε ισόβια φυλάκιση, αλλά έχει πλέον αποφυλακιστεί, το 2004, και ζει στη βόρεια Ελλάδα.
Ποιές είναι, λοιπόν, όλες αυτές οι γυναίκες οι οποίες γοητεύονται και συχνά ερωτεύονται τους χειρότερους άντρες του κόσμου;
Η Λόρα Ελίζαμπεθ Γούλετ, στο βιβλίο της «The Love of a Bad Man», είναι ένας από τους ανθρώπους που προσπαθούν να ρίξουν φως σ΄αυτήν την πολύ σκοτεινή ιστορία. Στο βιβλίο υπάρχουν 12 ιστορίες και ανάμεσά τους είναι αυτή της Εύας Μπράουν -ερωμένης του Αδόλφου Χίτλερ-, αλλά και της Μαρσελίν Μπόλντουιν, συζύγου του Τζιμ Τζόουνς της αίρεσης των Δαυιδιανών.
Η ίδια έχει πει ότι «εάν υπάρχει ένα κοινό σε όλες αυτές τις γυναίκες, αυτό είναι πιθανώς η ανασφάλεια και η προθυμία τους να αφήσουν τη ζωή τους στα χέρια των ανδρών με τους οποίους σχετίζονταν».
Είναι φυσικά μια υπεργενίκευση, καθώς η ανασφάλεια είναι κοινό χαρκτηριστικό όλων των ανθρώπων, δεν υπάρχει έστω και ένας που να μην έχει αισθανθεί ανασφαλής σε κάποια φάση της ζωής του. Ιδιαίτερα γυναίκα. Δεν ερωτεύθηκαν, όμως, όλες, δολοφόνους.
Η συγγραφέας, πάντως, παρατηρεί και ένα ακομη κοινό: Οι περισσότερες από αυτές τις γυναίκες μπλέχτηκαν με τους συγκεκριμένους άντρες όταν οι ίδιες ήταν αρκετά ή πολύ νέες…
Ναι, αλλά ποιο είναι το κίνητρο;
Η καθηγήτρια εγκληματολογικής ψυχολογίας Κάθριν Ράμσλαντ παραθέτει τρεις διαφορετικές εξηγήσεις, οι οποίες φυσικά δεν αποκλείεται να συνυπάρχουν:
- Πιστεύουν ότι η αγάπη τους θα μεταμορφώσει τους εγκληματίες: Από σκληροί και αναίσθητοι, θα γίνουν τρυφρροί και θα νοιάζονται…
- Πιστεύουν ότι υπάρχει ένα πληγωμένο παιδί μέσα στον εγκληματία (το οποίο δεν αποκλείεται) και ότι εκείνες θα γίνουν οι «μαμάδες» που θα το φέρει στην επιφάνεια.
- Το κάνουν για να μοιραστούν τη δημοσιότητα του εγκληματία και στην πορεία ίσως γράψουν οι ίδιες ένα βιβλίο ή κάποιο σενάριο.
Όλα αυτά τα κίνητρα, παρόλα αυτά, είναι εντολές που δίνονται στις γυναίκες από το συνειδητό τους. Το θέμα είναι τι συμβαίνει στο υποσυνείδητο και τις οδηγεί εκεί.
Καλός ο ευγενής άντρας, αλλά θα τον φάει το λιοντάρι
Μέσα σε όλες τις θεωρίες που επιστρατεύονται, δεν θα μπορούσε να λείπει η εξελικτική. Τα θηλυκά, υποστηρίζουν κάποιοι ειδικοί, έχουν μάθει να έλκονται από τα πιο «ογκώδη, θορυβώδη και επιθετικά» αρσενικά. Και κάποια θηλυκά έλκονται από τα ακόμη πιο επιθετικά αρσενικά, τα οποία υποθέτουν ότι μπορούν να τους προσφέρουν στάτους και προστασία.
Οι νευροεπιστήμονες Όγκο Όγκας και Σάι Γκάνταμ, διενήργησαν μια έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2011. Η βιβλιογραφία τους περιέχει περίπου 1.300 πηγές και τεράστιο όγκο δεδομένων τα οποία πήραν από το ίντερνετ κυρίως.
Ανέλυσαν ποστ στα σόσιαλ, αναζητήσεις στο γκουγκλ και άπειρα μυθιστορήματα της λεγόμενης «ρομαντικής» λογοτεχνίας.
Από όλα αυτά προκύπτει ότι οι γυναίκες δείχνουν προτίμηση στους «δυνατούς άντρες με αυτοπεποίθηση και συχνά έπαρση», στα λεγόμενα alpha males. Ατυχώς για τις γυναίκες, αυτού του ίδους οι αντρικές συμπεριφορές, στην πραγματικότητα είναι εγωκεντρικές και χωρίς ευαισθησία και ενδυναίσθηση, ενώ συχνά καταλήγουν σε ψυχολογική και σωματική βία εκ μέρους τους.
Αν ρωτήσουμε τις γυναίκες οι περισσότερες, αν όχι όλες, θα μας πουν ότι θέλουν έναν άντρα ενσυναισθητικό, με κατανόηση και σεβασμό. Μόνο που η αρχετυπική «καλωδίωση» του μυαλού μας μάς τραβάει στα «κακά αγόρια». Γιατί; Η Αμερικανίδα συγγραφέας ερωτικών-αισθηματικών μπεστ σέλερ Άντζελα Νάιτ το θέτει πολύ απλά:
«Η γυναίκα των σπηλαίων που κρύβεται μέσα της ξέρει ότι το καλό παιδί θα γίνει το πρώτο γεύμα για το λιοντάρι». Άλλο που δεν υπάρχει πλέον λιοντάρι, αλλά ούτε και σπηλιές. Η εξελικτική ψυχολογία «βλέπει» τη γυναίκα των σπηλαίων μέσα μας…
Οι Όγκας και Γκάνταμ καταλήγουν σε ένα σοκαριστικό συμπέρασμα: «Το να σκοτώνεις ανθρώπους φαίνεται ότι είναι ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος για να τραβάς την προσοχή των θηλυκών».
«Εγώ θα τον θεραπεύσω»
Μια κυρίαρχη φαντασίωση που φαίνεται να λειτουργεί πολύ αποτελεσματικά σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ότι ο μισογυνισμός, ή ακόμη και η εγκληματική φύση αυτών των αντρών είναι μια προσωρινή κατάσταση, την οποία οι ίδιες μπορούν να «θεραπεύσουν» με την καλοσύνη και την αγάπη τους.
Σε διαβαθμίσεις αυτό είναι κάτι που έχουμε ζήσει οι περισσότερες γυναίκες στη ζωή μας. Θεωρούμε ότι η «κακή» πλευρά του άντρα, η βιαιότητα και η έλλειψη εσυναίσθησης είναι μόνο η αρχή της ιστορίας και ότι η δική μας αφοσίωση μπορεί τελικά να μεταμορφώσει τον άλλον και να βγάλει στην επιφάνεια τον καλό του εαυτό που είναι κρυμμένος κάπου βαθιά μέσα του.
«Είναι δύσκολο να πεις που τελειώνει ο κακός άντρας και ξεκινάει ο αντιήρωας», λέει η Γούλετ και εξηγεί: «Υπάρχει τεράστια επικάλυψη σ’ αυτό το σημείο και η συνέπεια είναι να μετατρέπονται σε ρομαντικές φιγούρες αυτοί οι άντρες: Πολύ ελαττωματικοί αλλά ανθρώπινοι, σκοτεινοί και κακοί αλλά τόσο μα τόσο ενδιαφέροντες. Όσο βλέπουμε σαν γοητευτικούς τους αντι-ήρωες, τόσο θα εξιδανικεύουμε και τους κακούς άντρες σε κάποιο βαθμό».
«Σε πάρα πολλές από αυτές τις περιπτώσεις, οι γυναίκες δεν γοητεύονται από τον ίδιο τον άντρα, αλλά από τα “ψίχουλα” καλοσύνης που αυτός προσφέρει: Μια όμορφη βόλτα, ένα κουτί σοκολατάκια, μερικές άνευ ουσίας υποσχέσεις… Είναι δύσκολο να δεις το κακό όταν έρχεται μιξαρισμένο με το καλό», καταλήγει.
Ο πρίγκιπας και το Άρλεκιν
Πολλές έρευνες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τεράστιο ρολο στην ψυχολογία αυτών των γυναικών -είτε ως στοιχείο διερεύνησης, είτε διατηρώντας την- παίζουν τα βιβλία της «ρομαντικής λογοτεχνίας», τα ξέραμε παλιά σαν Άρλεκιν. Πολλοί τα ονομάζουν το «γυναικείο πορνό» και όχι άδικα: Παγκοσμίως η ρομαντική λογοτεχνία πουλάει «αίσθημα» στις γυναίκες πιο πολύ απ’ ότι πουλάει το πορνό «σάρκα» στους άντρες.
Η «ρομαντική λογοτεχνία» αν αναλυθεί προσεκτικά φανερώνει πολύ δυσάρεστες αλήθειες.
Οι περισσότεροι πρωταγωνιστές της είναι «σκληροί άντρες» που με την επιμονή και την αγάπη της πρωταγωνίστριας «μεταστρέφονται» και αφού την περάσουν από μεσαιωνικά βασανιστήρια, τελικά την παντρεύονται. Φυσικά η ρομαντική λογοτεχνία δεν μάς λέει ποτέ πως περνάνε οι πρωταγωνίστριες μετά το γάμο…
Σε μια, λοιπόν, κάπως υπερβολική προβολή αυτού του μοντέλου, γιατί να μην ερωτευτεί κάποια τον κατά συρροή δολοφόνο και να ελπίζει να τον αλλάξει;
Ας πάρουμε για παράδειγμα την πολύ επιτυχημένη τριλιγία Fifty Shades of Grey, η οποία περιγράφει πολύ αναλυτικά μια ολόκληρη σειρά σεξουαλικών σκηνών BDSM. Είναι προφανές ότι η επιτυχία των συγκεκριμένων βιβλίων και ταινιών δεν οφείλεται στη λογοτεχνική τους αξία, αλλά στις φαντασιώσεις που καλλιεργούν και στα δύο φύλα: Ο άντρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος τόσο στο κρεβάτι όσο και έξω από αυτό.
Οι ήρωες της ρομαντικής λογοτεχνίας κατά κανόνα είναι πολύ ικανοί άντρες, για την ακρίβεια είναι οι καλύτεροι σε αυτό που κάνουν. Ειρωνικά, το ίδιο και οι κατά συρροή δολοφόνοι, άλλο που το δικό τους σκιλ είναι να εξολοθρεύουν ανθρώπους.
Ο συνδυασμός ικανότητας και επικυριαρχίας, είναι απόλυτα λογικό να γοητεύει νεαρότερες γυναίκες, κάτι που και πάλι μπορεί να σχετίζεται με το αρχέγονο ένστικτο της επιλογής δυνατού συντρόφου: οι γυναίκες έπρεπε να βρουν κάποιον που θα τις φρόντιζε, εκείνες και τα παιδιά τους, θα έφερνε φαγητό αλλά και θα τις προστάτευε από κάθε είδους εξωτερική απειλή.
Σήμερα, φυσικά, οι γυναίκες είμαστε πολύ πιο ανεξάρτητες και έχουμε την ελευθερία να επιλέξουμε σύντροφο βασιζόμενες στις διανοητικές και συναισθηματικές μας ανάγκες. Φαίνεται όμως ότι οι εγγραφές στον εγκέφαλο και τη συλλογική μας μνήμη είναι τόσο ισχυρές που ενίοτε κερδίζουν στη μάχη με τη λογική και την πραγματικότητα.
Είναι πολύ πιο συχνό απ’ ότι θα θέλαμε να πιστεύουμε το φαινόμενο γυναικών που επιλέγουν άντρες για όλα τα λάθος χαρακτηριστικά. Το χειρότερο, δε, είναι ότι οι ίδιες το ξέρουν. Εδώ επανερχόμαστε στο «εγώ θα τον αλλάξω», μια αντίληψη των γυναικών που πηγάζει κυρίως από τον τρόπο με τον οποίο έχουμε μάθει να συνδεόμαστε από μικρές.
Οι περισσότεροι άντρες, όταν έρχονται αντιμέτωποι ως παιδιά με ψυχολογική, συναισθηματική, ή και πραγματική βία, με εγκατάλειψη ή απόρριψη από τις οικογένειές τους, καταφεύγουν σε άμυνες είτε απομάκρυνσης είτε εναντίωσης.
Οι γυναίκες σε εκείνη της υποταγής, μια άμυνα που σε ένα τεράστιο ποσοστό διατηρείται και στην ενήλικη ζωή, με τη μορφή νεύρωσης πλέον.
Οι εγκέφαλοι των γυναικών είναι, συνεπώς, «προγραμματισμένοι» ότι «αποστολή τους είναι να ηρεμήσουν, να θεραπεύσουν ή να μαλακώσουν την άγρια καρδιά του αρχέτυπου αρσενικού». Προκειμένου και να προστατευτούν από αυτό…
Εξιδανικεύω αυτό από το οποίο κινδυνεύω; Κι όμως…
Υπάρχει η εσφαλμένη αντίληψη ότι την εποχή του Τεντ Μπάντι και του Κυριάκου Παπαχρόνη υπήρξε έξαρση στα κατά συρροή εγκλήματα σεξουαλικού τύπου.
Αυτό δεν ισχύει. Οι άντρες εξακολουθούν να σκοτώνουν τις γυναίκες, απλώς πλέον η τεχνολογία έχει προχωρήσει τόσο που δεν μπορούν να συνεχίζουν να το κάνουν για πολύ χωρίς να τους πιάσουν.
Οι γυναίκες ξέρουν ότι κινδυνεύουν και σύμφωνα με μια ακόμη θεωρία, καταφεύγουν στην εξιδανίκευση και ρομαντικοποίηση αυτού ακριβώς από το οποίο κινδυνεύουν: Της εναντίον τους αντρικής βίας.
Θύματα σεξουαλικής βίας αναφέρουν μετά την επίθεση που δέχτηκαν ότι πέρασαν μια περίοδο ελευθεριότητας σχετικά με το σώμα τους και το σεξ: «Αν λες πάντα ναι, τότε δεν μπορεί κανείς να σε εξαναγκάσει να πεις όχι».
Η γοητεία που ασκούν σε κάποιες γυναίκες άντρες σαν τον Μπάντι, τον Παπαχρόνη ή τον Χαράλαμπο Αθανασόπουλο, ίσως είναι μια απόπειρα να συνδέσουν εσωτερικά την αδιανόητη βία που άσκησαν οι συγκεκριμένοι άντρες σε κάποιες γυναίκες με την καθημερινή βία των αντρών. Αν τα δω όλα, τίποτα δεν θα με εκπλήσσει, εν ολίγοις…
Υβριστοφιλία, ή σύνδρομο Μπόνι και Κλάιντ
Το συγκεκριμένο φαινόμενο είναι τόσο συχνό που απέκτησε και επιστημονική ορολογία: Ο όρος «υβριστοφιλία», hybristophilia, περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον ψυχολόγο – σεξολόγο και συγγραφέα Τζον Μάνι. Η υβριστοφιλία προέρχεται από την ελληνική λέξη ύβρις.
Το σύνδρομο απαντάται σε παθητική ή επιθετική μορφή. Στην παθητική μορφή, οι γυναίκες αποφεύγουν οι ίδιες το έγκλημα και συνήθως καλλιεργούν μια ασφαλή σχέση με τον κρατούμενο, ο οποίος παραμένει στη φυλακή.
Τείνουν να πείθουν τον εαυτό τους ότι ο αγαπημένος τους είναι εντελώς αθώος και ακόμα κι αν δεν είναι, ενώ εκείνες νιώθουν απόλυτα σίγουρες ότι δεν θα έβλαπτε τις ίδιες, κάτι που από τις καταθέσεις των ίδιων των εγκληματιών, περιέργως, φαίνεται ότι ισχύει. Στη θεωρία τουλάχιστον…
Στην επιθετική μορφή της υβριστοφιλίας οι γυναίκες είναι πρόθυμες να βοηθήσουν τον άνδρα που ερωτεύθηκαν στην εγκληματική του δράση, να ψευδομαρτυρήσουν, να βοηθήσουν στην κάλυψη του εγκλήματος, ακόμα και να δελεάσουν τα θύματα ώστε ο εγκληματίας να πραγματοποιήσει το σχέδιό του.
Και, όπως στην περίπτωση της Μπόνι Ελίζαμπεθ Πάρκερ, συντρόφου του Κλάιντ Μπάροου, θυματοποιούνται τελικά πολλαπλά:
Ως σύντροφοι, ως γυναίκες, αλλά και ως άνθρωποι.
